Światło skupione czy rozproszone - jakie oświetlenie wybrać?

Spis treści:

1. Czym jest światło rozproszone?
• Wady światła rozproszonego.
2. Czym jest światło skupione?
• Przykłady miejsc gdzie często wykorzystuje się oświetlenie skupione, punktowe.
• Wady światła skupionego - punktowego.
3. Czym różni się światło rozproszone od skupionego?
4. Praktyczne elementy które rozszerzają lub zawężają wiązkę - kąt padania światła.
5. Czy oświetlenie skupione jest lepsze niż rozproszone?
• Oświetlenie skupione + oświetlenie rozproszone = idealne światło w domu i mieszkaniu

1. Czym jest światło rozproszone?

Światło rozproszone, w odróżnieniu od skupionego, nie koncentruje się na jednej małej powierzchni, lecz jest równomiernie rozprowadzane w różnych kierunkach. Można je przyrównać do robienia zdjęcia z oddali - na którym uzyskamy ogólny obraz, ale nie zobaczymy szczegółowych detali - które trzeba sfotografować funkcją focus. Taki rodzaj oświetlenia jest często wykorzystywany, jako oświetlenie ogólne pomieszczenia -  główne źródło światła w pokoju. Emitowane w ten sposób światło delikatnie i równomiernie rozświetla całą przestrzeń, nie skupiając na detalach - a bardziej na całościowym dostarczeniu jasności, nawet w każdym rogu pomieszczenia.

Naturalnym źródłem światła rozproszonego jest pochmurne niebo, które filtruje promienie słoneczne, zmniejszając ich intensywność i sprawiając, że są mniej męczące dla oczu. Podobnie zadanie mają abażury przepuszczające i rozpraszające światło w lampie sufitowej lub mleczna osłona światła która rozprasza strumienie świetlne i zmiękcza jaskrawe światło - dzięki czemu że nasze oczy nie są zmęczone.

Dzięki światłu rozproszonemu ewentualne niedoskonałości ścian i dekoracji stają się mniej widoczne, a przestrzeń może wydawać się optycznie większa. To dlatego lampy z rozproszonym światłem, takie jak plafony lub żyrandole, doskonale nadają się do sypialni i salonów. Każdy obiekt – meble, fotele, szafki czy elementy dekoracyjne – jest delikatnie otulony światłem.

Oświetlenie rozproszone najczęściej wykorzystywane jest w roli światła ogólnego w przytulnych pomieszczeniach takich jak salon i sypialni, gdzie wypoczywamy , relaksujemy się i "zwalniamy" nieco po ciężkim dniu. Źródło rozproszonego światła, umieszczone na suficie (takie jak plafon lub żyrandol) może również sprawić, że pomieszczenie wyda się optycznie większe.

Wady światła rozproszonego

Światło rozproszone, nie będzie odpowiednie do każdego miejsca w domu lub mieszkaniu. Jego niższe natężenie i rozproszenie sprawiają, że przedmioty w jego zasięgu stają się mniej wyraźne, a ich kontury mogą się zacierać. Utrudnia to wykonywanie zadań wymagających precyzji, takich jak czytanie, praca przy biurku, odrabianie lekcji, gotowanie, szycie czy wymiana baterii w zegarku. Nie pozwala również na podkreślenie wybranych obszarów takich jak figurka, obraz, displate na ścianie. W takich sytuacjach rozproszone ogólne światło może być niewystarczające i potrzebne jest skoncentrowane oświetlenie, o skupionej wiązce światła. 

2. Czym jest światło skupione?

Światło skupione to rodzaj oświetlenia, które jest silnie skoncentrowane na małej, określonej powierzchni, co pozwala na precyzyjne oświetlenie wybranego obszaru. Dzięki pełnej kontroli nad kierunkiem padania światła, użytkownik może skupić je na konkretnych detalach, co sprawdza się doskonale podczas czytania, pisania, czy pracy w kuchni.

Najlepiej używać skupionego światła, głównie tam, gdzie potrzebne jest mocniejsze i precyzyjne oświetlenie, takich jak miejsca pracy, stoły robocze czy kąciki do czytania. Wykorzystując żarówki o mniejszym kącie rozsyłu światła (zwykle jest to kąt: 15-60 stopni), otrzymujemy światło bardziej skupione - punktowe, idealne do nauki i czytania książek. Przykładami lamp generujących światło skupione są reflektory punktowe, spoty i downlighty, lampki nocne, czy regulowane reflektory zamontowane na systemach szynowych to , które mogą być stosowane w różnych miejscach w zależności od potrzeb.

Oto przykłady miejsc gdzie często wykorzystuje się oświetlenie skupione, punktowe:

1. Lampki biurkowe – w domowych gabinetach i miejscach pracy lampki biurkowe z oświetleniem skupionym idealnie oświetlają stolik do pracy, co ułatwia skupienie się na takich zadaniach jak pisanie, czytanie czy praca przy komputerze. Tego typu oświetlenie może poprawić wydajność oraz produktywność i co ważne od strony pracownika - zwiększa komfort pracy.

2. Kąciki czytelnicze – w miejscach przeznaczonych do czytania, takich jak salon obok fotela lub sypialnia przy łóżku, warto zastosować oświetlenie miejscowe. Skupione światło generowane przez lampki do czytania, zapewni odpowiednią widoczność tekstu, co jest kluczowe dla komfortu oczu i może pomóc w zapobieganiu pogorszeniu wzroku.

3. Kuchnia – oświetlenie kierunkowe skierowane bezpośrednio na blat roboczy lub wyspę kuchenną to podstawa do tego aby widzieć jak dokładnie dosmażone są kotlety czy jak mocno jest ścięta jajecznica - zapewniają odpowiednią jasność i wygodę podczas gotowania.

4. Sklepy odzieżowe i obuwnicze – w sklepach zadaniowe światło punktowe jest często używane do podkreślenia obszarów eksponujących produkty, niezależnie od tego czy są to buty, zegarki, spodnie, koszule, manekiny z odzieżą czy wybrane akcesoria. Główne cele to - przyciągnięcie uwagi klienta, lepsze wyeksponowanie produktów i zwiększenie ich sprzedaż.

5. Pracownie artystyczne – w miejscach, gdzie wykonywane są prace wymagające dużej precyzji, takie jak malowanie czy robótki ręczne, światło skupione jest niezbędne, aby dobrze widzieć szczegóły i dokładnie pracować nad projektem.

6. Podświetlenie dekoracji i eksponatów – oświetlenie skupione idealnie nadaje się do podkreślenia detali i tekstur elementów dekoracyjnych, takich jak rzeźby, dzieła sztuki, kolumny czy łuki, umożliwiając ich efektowne wyeksponowanie w przestrzeni.

7. Podświetlenie roślin i drzew – w ogrodach i na zewnątrz skupione światło może być używane do wyeksponowania piękna roślin, drzew czy krzewów, nadając przestrzeni wyjątkowy charakter i podkreślając jej naturalne elementy.

Wady światła skupionego - punktowego

Taki rodzaj bezpośredniej dystrybucji światła skupionego, charakteryzuje się również silnymi kontrastami światłocieniowymi, które mogą uwypuklić wszelkie niedoskonałości na powierzchniach, jak na przykład grudki farby na ścianach. Co zaskakujące - tego typu niedoskonałość, najczęściej nie były wcześniej widoczne w normalnym świetle słonecznym i dopiero skupione źródło światła je uwypukla. Dlatego też, w fotografii i filmie, często używa się narzędzi typu softbox do rozpraszania światła, aby zniwelować te niechciane cienie.

Pewnego rodzaju wadą i trudnością z światłem skupionym jest to, że oświetlenie tego typu generuje sporą ilość luxów - czyli ilość światła na dany obszar - 1m2. Może powodować zbyt "przesadziste" mocne i ostre światło, męczące oczy. 

Nowoczesne technologie LED są pewnego rodzaju siatką ratunkową gdy wybierzemy zbyt mocne źródło światła. Pozwalają na regulację natężenia światła, co umożliwia uzyskanie mniej ostrego oświetlenia i lepszą kontrolę nad jego intensywnością, minimalizując zmęczenie oczu i ryzyko olśnienia.

3. Czym różni się światło rozproszone od skupionego - w skrócie?

Oświetlenie bezpośrednie to światło skierowane bezpośrednio na określony obiekt lub obszar, zapewnia ono skupione światło i silne oświetlenie skierowane na zamierzony cel.

Inaczej to wygląda w przypadku oświetlenia rozproszonego które ma na swojej drodze pewnego rodzaju filtr np. w postaci abażuru lub półprzeźroczystego - matowego albo mlecznego klosza. Zadaniem takiej nie do końca przeźroczystej oprawy jest zmiękczenie światła i idealne rozproszenie go po pomieszczeniu.

4. Praktyczne elementy które rozszerzają lub zawężają wiązkę - kąt padania światła.

Wybrany rodzaj i kształt żarówki, mają fundamentalny wpływ na kąt świecenia. Im kąt rozprowadzania światła jest mniejszy, tym bardziej światło będzie skupione. Kuliste żarówki typu bańki mogą emitować dookólne światło pod kątem 360° - emitowane w każdym kierunku, dające równomierne oświetlenie całej przestrzeni. Do mocnego rozproszenia przydają się lampy z osłonami okrągłymi (np. w formie kuli), najlepiej wykonane z mlecznobiałego szkła lub tkaniny.

Jeżeli zależy nam na skupieniu strumienia światła, lepiej wybrać żarówki z wąskim kątem padania światła w zakresie 15-40° i oprawy o podłużnych kloszach , np. tuby z nieprzezroczystego materiału - metalu, otwartych tylko z jednej strony. 

5. Czy oświetlenie skupione jest lepsze niż rozproszone? Podsumowanie

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, bo zastosowanie wąskiego skupionego strumienia światła albo szerokiego rozproszonego, spełnia inne zadanie. To jakby spytać co jest lepsze - wygodne buty sportowe czy buty na obcasie. Każde ma inne zadanie i rolę - i nie da się ich ze sobą zamienić.

W przypadku głównego oświetlenia pomieszczeń lepiej sprawdzi się oświetlenie dające rozproszone światło. Rozproszone światło w domu jest miękkie, delikatne, mniej ostre dla oczu i po prostu bardziej komfortowe. Zastosowanie światła skupionego może być ostre - jaskrawe dla oczu i tworzyć cienie, co sprawia, że jest mniej komfortowe podczas dłuższego przebywania w pomieszczeniu. Oświetlenie skupione najlepiej sprawdzi się, gdy potrzebne jest jasne, skupione światło zadaniowe. Warto je wybrać do czytania, pracy, majsterkowania, prac manualnych, smażenia, gotowania czy podkreślenia punktowo ciekawych obszarów w pomieszczeniu - które chcemy zaakcentować wiązką oświetleniową.

Odpowiadając na pytanie - które światło jest lepsze - należy odpowiedzieć że najlepiej sprawdza się połączenie obu rodzajów światła. Pozwala to stworzyć dobrze zrównoważoną atmosferę z różnymi poziomami - warstwami oświetlenia.

Oświetlenie skupione + oświetlenie rozproszone = idealne światło w domu i mieszkaniu

Idealne światło w domu i mieszkaniu to takie w którym nie ograniczamy się wyłącznie do jednego rodzaju światła. Decyduj się w swoim domu, mieszkaniu lub biurze na połączenie światła rozproszonego i światła skupionego. Taki dwoisty sposób oświetlenia pozwala na jednoczesne całościowe i miękki oświetlenia wnętrza oraz jest bardzo praktyczne i elastyczne pozwalając na dodatkowe doświetlanie wybranych obszarów mocnym skoncentrowanym strumieniem świetlnym.

Światło rozproszone "zawsze się przyda" i jest najczęściej wybierane do oświetlenia ogólnego. Natomiast światło skupione umożliwia jednym ruchem palca, włączenie oprawy która podkreśli wybrane elementy wnętrza. Bedzie przydatnym, wygodnym, ergonomiczne i praktycznym dodatkowym źródłem oświetlenia - który włączymy wtedy gdy będzie to potrzebne.